Pozycja polowa "Tarnowskie Góry"



Pozycja obronna powsta³a dla os³oniêcia garnizonu 11 pu³ku piechoty oraz 3 pu³ku u³anów stacjonuj±cych w³a¶nie w Tarnowskich Górach. Jaki ostatecznie kszta³t mia³a przyj±æ nie jest wiadome. Linia os³ania miasto od zachodu i zmierza w kierunku Radzionkowa na po³udniowym wschodzie. Powsta³y tu jedynie 4 polowe schrony piechoty oraz jeden schron "æwiczebny". Spore odleg³o¶ci miêdzy obiektami i liczne "martwe punkty" w liniach ostrza³u mog± sugerowaæ, ¿e umocnienia mog³y byæ planowane z nieco wiêkszym rozmachem. Zw³aszcza, ¿e ¿aden z obiektów nie zosta³ ukoñczony przed wybuchem wojny a liczne fuszerki ¶wiadcz± o niezwyk³ym po¶piechu przy ich wznoszeniu.

G³ównym zadaniem umocnieñ by³o powstrzymanie ataku niemieckiego na czas wystarczaj±cy do pe³nej mobilizacji garnizonów oraz wyprowadzenia taborów i ca³ego zaplecza poza teren walk. Obiekty, które zd±¿ono wybudowaæ, umieszczone zosta³y jako os³ona g³ównych dróg prowadz±cych do miasta oraz dla zabezpieczenia wêz³a kolejowego Tarnowskie Góry. We wrze¶niu 1939 roku schrony nie wziê³y udzia³u w walkach. Ponown± szansê otrzyma³y w 1944 kiedy to Niemcy w³±czyli je do tzw. linii b2 maj±cej powstrzymaæ ofensywê radzieck±. Jednak, s±dz±c po braku ¶ladów ostrza³u, równie¿ nie wziê³y czynnego udzia³u w walce.




Poka¿ Pozycja polowa "Tarnowskie Góry" na wiêkszej mapie


Polowy schron piechoty (1 na mapie)

N 50°27'16,01" E 18°51'55,01"


Schron nr 1 znajduje na koñcu ³uku ul. Sienkiewicza, za wiaduktem, na terenie PKP. Zachowany jest w dobrym stanie, choæ ca³kowicie pozbawiony nasypów ziemnych. Obiekt zamkniêty jest wspó³czesnymi drzwiami stalowymi, s³u¿y jako sk³adzik. Jest to obiekt najbardziej zaawansowany w budowie. Jako jedyny zosta³ uszczelniony lepikiem, jednak¿e najprawdopodobniej nasypów nie zd±¿ono ju¿ uformowaæ.

Koszary 11 pu³ku piechoty (2 na mapie)

N 50°26'59,04" E 18°51'29,83"


W kwartale ulic Ko¶ciuszki, Mickiewicza, Bohaterów Monte Cassino i Sienkiewicza znajdowa³y siê koszary 11 pu³ku piechoty w sk³ad którego oficjalnie wchodzi³y jednostki forteczne ukryte pod nazw± 6 kompanii specjalnej ckm pod dowództwem mjr. Józefa Æwi±kalskiego oraz IV batalionu specjalnego ckm pod dowództwem mjr. Miko³aja Tomasika. Obecnie na tym terenie trwa intensywne wyburzanie i porz±dkowanie. Ofiar± tych prac sta³ siê równie¿ schron obserwacyjny znajduj±cy siê przy bramie prowadz±cej na ul. Ko¶ciuszki. Schron powsta³ najprawdopodobniej w latach dwudziestych wraz z pozosta³ymi budynkami koszarowymi. ¦ciany o grubo¶ci 50 cm wykonane by³y z ceg³y, a jedynie strop stanowi³a ¿elbetowa p³yta o grubo¶ci 60 cm. Cztery szczeliny obserwacyjne mog³y s³u¿yæ jednocze¶nie jako strzelnice broni rêcznej. Do lat 70-tych wykorzystywany by³ jako wartownia przy bramie g³ównej. Potem, pozbawiony wyposa¿enia, by³ systematycznie zasypywany ziemi± i ¶mieciami. Ostatecznie w 2004 roku, wraz z wiêkszo¶ci± budynków koszar, zosta³ rozebrany. Obecnie na tym terenie znajduje siê hipermarket.



Poni¿ej dwa zdjêcia prezentuj±ce schron obserwacyjny i czê¶æ zabudowañ koszar przed wyburzeniem. Zdjêcia pochodz± z prywatnego archiwum Daniela Ciszowskiego.





Polowy schron piechoty (3 na mapie)

N 50°26'20,54" E 18°50'49,24"


Schron znajduje siê przy ulicy Gliwickiej (jad±c od obwodnicy zaraz za salonem Opla). Ok. 100 metrów od drogi w lewo, na ¶rodku pola znajduje siê niewielkie, sztuczne wzniesienie, ca³kowicie zaro¶niête drzewami i krzakami. Po¶ród nich znajduje siê polowy schron piechoty. Obiekt zachowany w nienajlepszym stanie, mocno za¶miecony i powypalany. Schron bardzo niestarannie wykonany. Po¶piech przy jego budowie spowodowa³ niewystarczaj±ce ubicie betonu w efekcie odpadaj± nie zwi±zane jego fragmenty. W pobli¿u zachowa³y siê zwa³y ziemi przygotowanej do jego obsypania.



Polowy schron piechoty (4 na mapie)

N 50°26'06,47" E 18°52'01,07"

Schron znajduje siê na Osadzie Jana, na samym pocz±tku ul. Astrów. Jak i pozosta³e, obiekt jest ca³kowicie pozbawiony nasypu. Jedno z wej¶æ przelotni zosta³o zamurowane, ¶rodek zasypany ziemi± i ¶mieciami. Z boku dobudowany ¶mietnik.


4 na mapie fot za: Denkschrift über die polnische Landbefestigung, Berlin 1941,s. 181.


Schron æwiczebny (5 na mapie)

N 50°25'39,66" E 18°52'46,78"



Na polach na pó³noc od Piekar Rudnych i Bobrownik, przed wojn±, znajdowa³ siê plac æwiczeñ (poligon) 11 pp z Tarnowskich Gór. Na szczycie jednego ze wzniesieñ wybudowano niewielki schron æwiczebny. Trudno dzi¶ dok³adnie oceniæ kiedy obiekt powsta³, jednak¿e ze wzglêdu na nietypowe rozplanowanie mo¿na przypuszczaæ, ¿e wzniesiono go zanim zaczê³a obowi±zywaæ instrukcja saperska z 1939r., czyli pó¼n± wiosn± 39. Posiada on 2 strzelnice ckm i 1 broni rêcznej. Obiekt jest w nienajlepszym stanie, czê¶ciowo zasypany. Nasypy ziemne równie¿ zosta³y czê¶ciowo zniwelowane.







Polowy schron piechoty (6 na mapie)

N 50°25'04,29" E 18°53'13,93"

Schron nr 6 znajduje siê na terenie Pañstwowego Przedsiêbiorstwa Sadownictwa i Rolnictwa Sadrol. Jest w nienajlepszym stanie, ¼le ubity beton i wilgoæ powoduj± systematyczne kruszenie ¿elbetu i ods³anianie zbrojenia. Uk³ad ziemny czê¶ciowo zdegradowany. Po wyciêciu drzewek w sadzie bardzo dobrze widoczny z ul. Knosa³y.



Schemat schronów polowych wystêpuj±cych na pozycji "Tarnowskie Góry"





J. Sadowski, P. Skupieñ, Pozycja "Tarnowskie Góry". Fortyfikacje na terenie powiatu tarnogórskiego[w:] "Forteca" nr 9, s. 48.
 
Design - d4u.pl